Pierwsze tysiąclecie naszej ery

Książka przeszła długą drogę, zanim dotarła do nas w formie, którą znamy obecnie. Wiemy już, że książkowa ewolucja zaczęła się w Mezopotamii, potem Egipcjanie wynaleźli papirus, następnie Europę zalała fala pergaminu i woskowych tabliczek. Przyjrzyjmy się teraz, jak wyglądała historia książki w pierwszym tysiącleciu naszej ery.

Papierowa rewolucja (105 n.e.)

Pewnie każdy słyszał, że papier pochodzi z Azji. Pewien chiński eunuch chciał pisać i musiał do tego stworzyć odpowiedni nośnik – lekki, w miarę tani i łatwy w wyrobie. Według źródeł, pierwszy papier został zrobiony z włókien drzew, miazgi bambusowej, tkanin i sieci rybackich. Całość ubijano w moździerzu a otrzymaną papkę rozcieńczano wodą i czerpani sitem. Potem prasowano, suszono na powietrzu i wygładzano za pomocą kamienia. Papier był materiałem tanim i w pewnym stopniu trwałym. W początkowej fazie wytwarzania papieru, występował on w jednym rozmiarze. Chiny miały na niego monopol aż do połowy VIII wieku.

Początek ilustracji (400 – 600 n.e.)

W tych latach pierwsze ilustracje pojawiły się w ręcznie pisanych manuskryptach. Te wczesne manuskrypty były tworzone na pergaminie, który zastąpił papirus. Małe dzieła sztuki piśmienniczej były dekorowane na złoto i srebro oraz inne wyraziste kolory. Rysunki były niezwykle szczegółowe i staranne. Najstarsze zachowane ilustracje pochodzą z czasów Cesarstwa Rzymskiego. W Europie, tak jak i w krajach muzułmańskich, ilustracje sięgnęły rangi prawdziwych dzieł sztuki. Najważniejszy jest jednak fakt, że dzięki mnichom, którzy kopiowali dzieła antyczne, mamy teraz ogromną kolekcję dzieł z okresu Starożytnej Grecji i Rzymu, który prawdopodobnie by przepadły, gdyby nie ich średniowieczne kopie.

Pierwsze dukowane książki (864 n.e.)

Wynalazek druku sięga czasów bardzo bliskich wynalezieniu papieru. Wykuwano na kamieniu tekst a następnie odbijano go na papierze. Jednak dopiero od użycia drewnianych bloczków można mówić o początkach druku. Już wcześniej natomiast ludzie wymyślili stempel i książkę. Tymczasem pierwsze drzeworyty na papierze z Chin pochodzą z VII wieku naszej ery. Do druku używano drewnianych bloczków z wyciętymi symbolami (negatyw), układano je w odpowiedniej kolejności a następnie nanoszono na nie farbę i odbijano na papierze (pozytyw). Drukować można też było w kolorze. Wystarczyło pomalować drewniane bloczki różnymi kolorami barwników. Ta technika drukarska była używana już wcześniej, podobno od 220 roku naszej ery, kiedy to odbijano wielobarwne wzory na tkaninach. Za najstarszy drukowany tekst na świecie (do tej pory odkryty) uważa się buddyjski zwój z początku VIII wieku naszej ery.